บทที่ 5 การจัดสันทนาการ
ความหมายของนันทนาการว่า นันทนาการมาจากคำในภาษาอังกฤษ คือ “Recreation” ซึ่งมาจากคำาว่า Re+Create คำาว่า Reเป็น Prefix เมื่อนำไปเติมหน้าคำา จะแปลว่า อีก (คิด) ใหม่ หรือ (ทำ) ใหม่ ส่วน Create แปลว่า สร้าง เมื่อนำาคำาสองคำามาทำเป็นคำใหม่จึงหมายถึง การสร้างขึ้นใหม่ ในพจนานุกรมฉบับ ราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คำาว่า นันทน์ (แบบ) เป็นคำานาม แปลว่า ความสนุก, ความยินดี, ความรื่นเริง เมื่อนำามารวมกับอาการทำให้หมายถึง อาการสนุกสนานร่าเริง สำหรับความหมายของนันทนาการมีความหมายที่แท้จริงอย่างไรจะได้กล่าวต่อไป แต่ก่อนที่จะทราบความหมายนั้น ควรรู้จักกับคำต่าง ๆ เกี่ยวข้องและเคยนำามาใช้ในความหมายนันทนาการ ได้แก่ การเล่นหรือ การละเล่น การพักผ่อน เวลาว่าง งานอดิเรก ในส่วนของคำาที่มีความสัมพันธ์กับนันทนาการ ได้แก่ เกม กีฬา การออกกำาลังกาย อาชีพ สมัครเล่น เป็นต้น (เทพประสิทธิ กุลธวัชวิชัย (2551 : 7-8)
นันทนาการ คือ ??
1. กิจกรรมนันทนาการเกม กีฬา และการละเล่น
การละเล่น เป็นกิจกรรมการออกกำลังกายส่งเสริมสุขภาพ และเพื่อความสนุกสนานเพลิดเพลิน
มีลักษณะเป็นกิจกรรมที่ท้าทายความสามารถผู้เล่น ซึ่งใช้ ร่างกายเป็นสื่อแสดงออกในการเข้าร่วมกิจกรรม
2. กิจกรรมนันทนาการ และศิลปะหัตถกรรม และงานฝีมือ
เป็นกิจกรรมที่มีคุณค่ามาก ให้ความสุขใจเกิดสุนทรีย์แก่ผู้ปฏิบัติและผู้มีส่วนร่วม ได้ผลงานที่เป็นรูปธรรมในสิ่งที่ประดิษฐ์หรือสร้างสรรค์ ขึ้นมา ทำาให้เกิดความภูมิใจ อีกทั้งยังมีประโยชน์ในการฝึกสภาพจิตใจบุคคลในด้านต่าง ๆ ได้ดี
3. กิจกรรมนันทนาการการร้องเพลงและดนตรี
เป็นกิจกรรมบันเทิงใจที่สามารถร่วมกิจกรรมได้ง่าย และสะดวก สามารถเป็นได้ทั้งผู้ปฏิบัติหรือผู้ชมซึ่งต่างก็มีความสุข เป็นกิจกรรมที่จัดแบบง่ายๆ ได้จนถึงขั้นที่มีความยิ่งใหญ่ ซึ่งกิจกรรมการร้องเพลงและเล่นดนตรียังแสดงออกถึงพื้นฐาน ความเป็นมาของบุคคลและเชื้อชาติ
4. กิจกรรมนันทนาการ
เข้าจังหวะและการเต้นรำ
เป็นกิจกรรมเคลื่อนไหวประกอบจังหวะ ดนตรี เสียงเพลง หรือเสียงที่กำหนดขึ้นเป็นกิจกรรมที่แสดงออกด้วยท่าทาง ลีลาต่างๆ สะท้อนความรู้สึก ภายในของบุคคลได้เป็นอย่างดี
5. กิจกรรมนันทนาการด้านภาษาและวรรณกรรม
เป็นกิจกรรมที่สะท้อนถึงความแตกต่างทางวัฒนธรรมของแต่ละชาติและภาษา เป็นสิ่งที่บ่งบอกความเป็นเอกราช อิสระ มีอารยธรรม ลักษณะกิจกรรมด้านภาษาและวรรณกรรม จึงเป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมปัญญาความคิด ให้ความรู้สึกสุนทรีย์ทางอารมณ์ เป็นเอกลักษณ์ของแต่ละชาติ
6. กิจกรรมนันทนาการการแสดงและการละคร
เป็นศิลปะแขนงหนึ่งที่มี ความเป็นมาตามอารยธรรมของมนุษย์ สถานบันเทิงเป็นที่สร้างสรรค์ ลีลาของบุคคลให้แสดงออกด้วยความสุนทรีย์ช่วยให้บันเทิงตลอดจนผ่อนคลาย แสดงออกซึ่งยุคสมัยของการใช้ชีวิตของกลุ่มคน หรือความเป็นอยู่ของชุมชนในขณะนั้น
7. กิจกรรมนันทนาการ
งานอดิเรก
เป็นกิจกรรมของบุคคลหรือกลุ่มบุคคล ที่ใช้เวลาว่างทำากิจกรรม เพื่อผ่อนคลายเพลิดเพลิน ซึ่งส่งผลต่อคุณค่าทางจิตใจของผู้กระทำา อีกทั้งยังส่งผลพลอยได้ เป็นชิ้นงาน หรือเป็นรูปธรรมด้วยลักษณะของงานอดิเรกขึ้นอยู่กับความสนใจของแต่ละบุคคลถ้าจะนำกิจกรรมใดมาใช้กับตนเอง
8. กิจกรรมนันทนาการ ทางสังคม
เป็นกิจกรรมที่ทำาร่วมกับผู้อื่น ทั้งบุคคลในครอบครัวและบุคคลนอกครอบครัว เป็นงานสังสรรค์กิจกรรมตามประเพณี หรือกิจกรรมของชุมชน โดยมักจะร่วมกับพิธีกรรมต่างๆ เช่น งานแต่งงาน งานบวช งานคล้ายวันเกิด งานเลี้ยงในโอกาสต่างๆ
9. กิจกรรมนันทนาการกลางแจ้ง หรือนอกสถานที่หรือนอกเมือง
เป็นกิจกรรมนอกเมือง เป็นกิจกรรมแสดงออกซึ่งความต้องการของมนุษย์ที่ต้องการอิสระ ท้าทาย ค้นหาสิ่งแปลกใหม่ และเข้าหา ธรรมชาติ ลักษณะกิจกรรมกลางแจ้ง
10. กิจกรรมนันทนาการพิเศษ
กิจกรรมที่จัดขึ้นหรือกระทำาเป็นพิเศษ แล้วแต่กรณี เพื่อให้ เกิดความสนุกสนานเพลิดเพลิน หรือจัดขึ้นในโอกาสต่างๆ เช่น กิจกรรมที่จัดในวันสำาคัญต่างๆ การจัดกิจกรรมขึ้นโดยเฉพาะเพื่อจุดมุ่งหมายใดจุดมุ่ง
หมายหนึ่ง เพื่อให้ทุกคนมีส่วนร่วม
11. กิจกรรมนันทนาการอาสาสมัครและบริการ
เป็นกิจกรรมที่กระทำาเพื่อบำเพ็ญประโยชน์ การบริการ สาธารณะเป็นความพึงพอใจ สมัครใจของผู้ปฏิบัติในการช่วยเหลือชุมชนหรือประเทศชาติ ตลอดจนสากลนานาชาติ ส่งผลต่อความสุขใจที่ได้กระทำช่วยให้สภาพสังคมดี มีน้ำาใจ เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ กิจกรรมอาสาสมัคร
12. กิจกรรมนันทนาการท่องเที่ยวทัศนศึกษา
เป็นกิจกรรมกลางแจ้งกิจกรรมหนึ่งซึ่งเป็นการเดินทางการย้ายไปสถานที่ใหม่ชั่วคราว เป็นการเปลี่ยนจากที่เป็นเพื่อความเพลิดเพลิน สุขใจ และได้พบ สิ่งใหม่ช่วยให้มีโลกทัศน์กว้างไกลต่างกับการอยู่ค่าย คือที่รูปเป็นการดำาเนินการต่างกัน
13. กิจกรรมนันทนาการกลุ่มสัมพันธ์ มนุษย์สัมพันธ์
เป็นกิจกรรมที่สร้างสรรค์เพื่อให้เกิดความสัมพันธ์ ระหว่างบุคคลกับบุคคล เป็นกิจกรรมที่มีคุณค่าในด้านมนุษยสัมพันธ์ รู้จักการอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขโดยมากมักจะสอดแทรกจุดประสงค์หรือเป้าหมายอื่นๆ ที่เป็นประโยชน์ต่อผู้ร่วมกิจกรรม
15. กิจกรรมนันทนาการพัฒนาสุขภาพและสมรรถภาพ
สมรรถภาพ เป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมให้บุคคลมีสุขภาพ ที่ดีในรูปแบบของการออกกำาลังกาย นอกเหนือจากกิจกรรมกีฬาแล้ว ยังมีทั้งการออกกำาลังกาย หรือบริหารร่างกาย โดยใช้อุปกรณ์และไม่ใช้อุปกรณ์
14. กิจกรรมนันทนาการความสงบสุขและเพื่อพัฒนาจิตใจ
เป็นกิจกรรมพัฒนาจิตใจผู้ร่วมกิจกรรมซึ่งในสถานการณ์ปัจจุบันการใช้ชีวิต ของบุคคลมีความวุ่นวาย สังคมสับสน ผู้คนเอารัดเอาเปรียบ ขาดความเอื้ออาทร กิจกรรม เพื่อความสงบสุขและพัฒนาจิตใจ จะช่วยให้รู้จักการดำารงชีวิตอย่างเป็นสุขมีความพอเพียงได้
16. กิจกรรมบันเทิงและสนทนา
พูดคุย เป็นกิจกรรมที่มีมาดั้งเดิมของมนุษย์ เพื่อการสื่อสาร ซึ่งการสนทนาที่เกิดความสุขสนุกเพลิดเพลินได้สาระ จึงนับเป็นนันทนาการ ซึ่งรวมถึงการเล่าเรื่องต่างๆ เช่น การเล่านิทาน เล่าเรื่องขำขัน หรือเรื่องราวให้แง่คิด
ประเภทของกิจกรรมนันทนาการ
รูปแบบของกิจกรรมนันทนาการ
การเตรียมตัวของวิทยากร
